Op bronnenjacht in de Brabantse Wouden
Was jij net zoals Arnout ook zo begeesterd door het bronnenverhaal van Anneleen? En wil je graag zelf eens een bron zoeken en vinden? Wordt bronnenjager en draag zo je steentje bij tegen de verspilling van ons kostbare water.
Meten is weten
Met het project Terug naar de Bron, willen de provincie Vlaams-Brabant, het Nationaal Park Brabantse Wouden, vzw Coördinatie Zenne, De Watergroep en de Vlaamse Milieumaatschappij samen met 6 Brabantse gemeenten (Huldenberg, Bertem, Oud-Heverlee, Hoeilaart, Leuven en Overijse) de bronnen van de Brabantse Wouden inventariseren.
Er zit een schat aan bronwater verscholen in het Nationaal Park Brabantse Wouden. Alleen al de historische kaarten tonen meer dan 1000 natuurlijke bronnen. Het burgerparticipatieproject ‘Terug naar de Bron’ brengt de huidige situatie van deze bronnen in kaart en zoekt daarvoor geëngageerde bronnenjagers.
Waarom moeten we massaal bronnen zoeken?
Nog te veel bronwater stroomt rechtstreeks naar de riolering. Dat is zonde. Door bronnen in kaart te brengen en er gegevens over te verzamelen (hoe bronwater naar de oppervlakte komt, waar het naartoe stroomt, wat de ervan kwaliteit is…), zetten we een eerste stap om verspilling tegen te gaan.
Terug naar de Bron bracht zo al bijna 50 bronnen in kaart. Op termijn willen we de bronnen herwaarderen en ten dienste stellen voor mens en natuur. Publieke bronnen kunnen terug ingezet worden voor het herstel van natte natuur, als dorpskraantjes, voor de landbouw of als verfrissende speelplek.
Denk maar aan het Sint-Joostplein in Brussel waar VZW Herbronnen.Ressources in 2023 een tijdelijke ontmoetingsruimte creëerde door een bestaande maar verborgen natuurlijke waterbron tijdelijk aan de oppervlakte te brengen.
Wie zoekt die vindt, maar waar hou je rekening mee?
Onze voorouders ontdekten dat je ondiep grondwater kan aanboren door simpelweg op de juiste plek een gat te graven. Verstevig dat gat met steen of baksteen en je hebt een constante waterbron. Heel wat huizen en oude boerderijen in en rond historische dorpskernen hebben hun eigen bron. Maar ook in oudere bossen en natuurgebieden kan je bronnen en bronloopjes vinden.
Specifiek voor de regio van de Brabantse Wouden komen bronnen voor waar de zandlaag overgaat in een waterdichte kleilaag. Op basis van geologische lagen en het reliëf werd een zoekzone afgebakend. Binnen deze zone is de kans dus groot dat grondwater tot aan het oppervlak komt. Of dagzoomt, zoals Anneleen het zo mooi verwoorde in de videoreportage.
Hoe herken je een bron?
Een bron is een plaats waar grondwater uit een watervoerende laag aan de oppervlakte komt. Ze vormen de overgang van grondwater naar oppervlaktewater. Ze kunnen het hele jaar door water geven (permanente bronnen) of slechts af en toe, door wisselende grondwaterstanden (intermitterende bronnen).
De bronnen in de Brabantse Wouden worden ingedeeld in vier soorten:
- Alleenstaande puntbronnen staan helemaal op zichzelf.
- Bronnen in serie waarbij minstens drie bronnen op minder dan 150 meter van elkaar voorkomen, op dezelfde hoogte of trapsgewijs.
- Bronzones is een beperkt gebied met vele bronnen dicht bij elkaar.
- Een vernatting in het landschap of kwel ontstaat waar grondwater verticaal onder druk naar boven borrelt.
Zelf aan de slag? Inventariseer jouw bron en wie weet groeit er een leuk project uit
Woon je in of dichtbij de regio van de Brabantse Wouden of kom je er wel eens? Wil je een echte bronnenjager worden? Op de website ‘Terug naar de Bron’ lees je hoe je jouw bron kan zoeken en online kan indienen. Je vindt er ook een antwoord op enkele veelgestelde juridische vragen.
